زندان هارون = هارونيه . بنايي پر از رمز و راز
در 25 كيلومترى شمال غربى مشهد در حاشيه غربى جاده مشهد - طوس، بنايى ناشناخته و پر رمز و راز قرار دارد. بقعه «هارونيه » بنايى است مكعب شكل و آجرى كه در قلب دشت طوس واقع گرديده است.
اين بنا از نظر عظمت، قطر پايه ها، قدرت ايستايى در كف و گنبد داراى معمارى خاص است و توجه به اين نكته كه هارونيه يگانه اثر برجاى مانده از شهر باستانى طوس است، اهميت آن را مشخص تر مى سازد.
گنبد هارونيه : معمارى بنا بناى هارونيه كلا آجرى است و هيچ گونه تزئين كاشى در آن به كار نرفته است، اين بنا به صورت چهار ضلعى است كه ابعاد آن در اضلاع مختلف به علت وجود قناسى نابرابر است. ابعاد آن به ترتيب ضلع شمالى 5/19 متر، ضلع جنوبى 20 متر، ضلع شرقى 28 متر، ضلع غربى 29 متر است. ارتفاع گنبد از كف بنا 26 متر، ارتفاع ايوان 21 متر، ارتفاع گنبد كوچك قسمت شمالى 11 متر، طول و عرض گنبدخانه 12×12 متر و ارتفاع كمر پوش بنا از كف 9 متر است. داراى يك ورودى در سمت جنوب با سردر فوق العاده رفيع بدون تزئينات كاشى و تماماً آجر است و گنبدخانه اى كه در سطح وسيعى پوشيده است.
تنها اثر بر جاي مانده از توس قديم بناي آجري است معروف به گنبد هارونيه كه در دهه هاي اخير به همت انجمن اثار ملي و ميراث فرهنگي خراسان مرمت و باز سازي شده است مردم اين بنا را زندان هارونيه مي نامند و در متون وسفر نامه ها از آن مسجد توس آرامگاه و خانقاه غزالي نام برده شده است. هارونيه كه احتماﻷ مدرسه يا خانقاهي مربوط به سدﺓ هشتم مي‌باشد سنگ يادبودي بنام محمد غزالي در وسط محوطه كارگذاشته شده است. چون آرامگاه « امام محمد غزالي » در توس مي باشد و محل آن دقيقاً روشن نيست ، در مجاورت اين بنا به يادبود اين دانشمند ، سنگ مزاري نصب شده است . اين ساختمان زير زميني دارد كه عقيده عمومي مردم اين است كه به عنوان زندان از آن استفاده مي شده است. تحقيقات اخير نشان داده كه هارونيه صرفا آرامگاه يا خانقاهي است گه در سده هاي هفتم يا هشتم هجري هم پهلو با يك بناي مذهبي ديگر و بر روي خرابه هاي ابنيه كهن ساخته شده است اين بنا مشتمل بر يك فضاي وسيع مربع گنبد دار به ارتفاع حدود25 متر و وسعت 12*12 متر است در انتهاي بنا سه حجره با اتاقك با تزئيناتي شامل گچبري قرار دارند تزدينات خارجي آن منحصر به قابهاي عمودي وستون نماهاي طرفين ورودي مي باشد.راه پله هايي دارد كه مي توان به طبقه دوم بنا رفت فعلاً آن را بسته اند ولي در دوران كودكي من باز بود و طبقه دوم را نيز چند بار ديده ام فضاي بسيار كوچكي دارد. محل جديدي كه به تازگي در اين محوطه توسط باستان شناسان پيدا شده ، مي گويند مدرسه يا مسجد بوده است.